Community Proactieve Dienst­verlening Artikelen

Wat merkt een burger er eigenlijk van als overheidsdiensten toegankelijk en gebruiksvriendelijk zijn? Wanneer weten we dat wij het goed hebben gedaan? En hoe weten we dat we de volgende crisis, zoals een toeslagenaffaire, in de kiem hebben gesmoord? Nou, dat weten we dus niet.

Samen met Martin blikken we terug op 10 jaar ontwikkelingen: wat is er veranderd in de manier waarop gemeenten met inwoners omgaan? En we kijken vooruit: wat vraagt de toekomst van ons?

Een toegankelijke, bruikbare en begrijpelijke overheid. Met inclusieve dienstverlening voor iedereen. Dat is de missie van Gebruiker Centraal. Maar in 2005 kreeg dat al vorm in de BurgerServiceCode: een gedragscode met 10 rechten van burgers over hoe de overheid met hen zou moeten omgaan. 10 uitgangspunten die, 20 jaar later, nog altijd verrassend actueel klinken.

De Kennisdag Proactieve Dienstverlening op 30 september 2025 was leerzaam voor Anne Prins, manager Bestaanszekerheid bij Zorgweb. Hij besefte daar weer dat het systeem van regelingen en toeslagen drastisch moet veranderen. “Maar tot die tijd helpen wij met De VoorzieningenWijzer inwoners hun weg te vinden.”

Eenvoudiger, empathischer en volledig gericht op de mens: publieke dienstverlening is fundamenteel anders ingericht in het jaar 2035. Tenminste, dat laat de speciale uitgave van de Staat van de Uitvoering ‘Inspiratie uit de toekomst’ (PDF, 5 MB) zien. Een toekomstbeeld dat precies aansluit bij waar Gebruiker Centraal voor staat.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) werkt aan 1 overheidsbeleving binnen gemeentelijke portalen. Daardoor wordt overheidszaken doen over alle overheden heen gelijk. Vincent van Beek, projectmanager Omnichannel bij VNG, vertelt over MijnServices en hoe het overheidsdienstverlening mensgerichter maakt.

Semantische discussies, overtuigd zijn van het eigen gelijk en leven op eilandjes leiden ons af van de inhoud en wat echt belangrijk is bij de overheid. Een kritische kijk op eilandjesdenken, eindeloze discussies en langs elkaar werken. En de gebruiker uit het oog verliezen.

De Nationale Ombudsman heeft een helder signaal afgegeven in zijn jaarverslag 2024: de overheid moet beter naar mensen luisteren, meer doen wat ze belooft, en éindelijk echt de burger centraal stellen. Dat sluit naadloos aan bij waar wij als Gebruiker Centraal voor staan.  Maar hoe doen we dat? En vooral: wat kunnen wij als community hiermee?

We blikken graag nog even met je terug op 2024. Wat hebben we gedaan? Wie hebben we bereikt? En waar zijn we trots op? In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste cijfers en momenten van vorig jaar.

Hoe slaan we een brug tussen de systeemwereld van de overheid en de leefwereld van de gebruiker? We delen bevindingen uit gesprekken met collega's.

‘Blij met Barneveld!’, dat motto neemt de gemeente Barneveld serieus. Met tal van initiatieven werkt de gemeente aan het verbeteren van de dienstverlening. Paul van Ladesteijn, projectleider Dienstverlening bij Barneveld, vertelt erover. Hoe blij is de Barnevelder werkelijk?

Overheidsdienstverlening is eigenlijk heel eigenaardig. We vinden dat mensen ergens recht op hebben, we weten wanneer mensen daar recht op hebben en we weten wie die mensen zijn. Maar we richten daar wel een heel onhandig proces voor in. Victor vertelt over de noodzaak van proactieve dienstverlening en schetst een wel heel gek verhaal.

Proactieve dienstverlening is een heus modewoord aan het worden in overheidsland. Maar de gemeente Dordrecht voegt daad bij het modewoord. Dat doet ze met de Dordtpas. Projectleider Elizabeth de Haan vertelt over de Dordtpas en wat die proactief maakt.

Als overheid kunnen we dienstverlening veel vaker proactief maken dan we denken. Denk aan het automatisch toekennen van een toeslag. Of iemand hulp aanbieden bij (dreigende) schuld, zónder dat diegene dit zelf hoeft aan te vragen. “Technisch kunnen we veel dienstverlening proactief maken, maar juridisch en politiek moeten we anders denken”, pleit Maurits Ippel van de Nationale ombudsman.

De Overheidsbrede Onderzoekscommunity voor informatie en dienstverlening en de community’s van Gebruiker Centraal organiseerden samen het evenement Hoe maak je impact met onderzoek?, voor alle onderzoekers in overheidsland. Wat zijn de belangrijkste lessen? En hoe kan ook jij impact maken met onderzoek in je eigen organisatie?

De toekomst van menselijke dienstverlening van de overheid heb ik gezien in België. En die is proactief. Dat wist een IT-leverancier te vertellen die snapt dat IT niet technisch is, maar draait om mensen. Dat het niet draait om de digitale spullenboel, maar om hoe die digitale inrichting de persoonlijke verhalen ondersteunt, niet dicteert. En dat dienstverlening voor íedereen is.

Als je studeert heb je recht op studiefinanciering. Afhankelijk van het inkomen van je ouders heb je óók recht op een aanvullende beurs of toelage. Maar veel studenten weten dit niet. Hoe kan deze dienstverlening proactiever worden aangeboden? Een vraag waar de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) zich in vastbeet.

Omdat een inclusieve dienstverlening een veelomvattend thema is, heeft Gebruiker Centraal community’s opgericht voor specifieke onderwerpen. Ben Staal, coördinator team Community’s, en Victor Zuydweg, initiatiefnemer van Gebruiker Centraal, vertellen er meer over.