Jessica Straetemans

Hoe zorg je dat digitale producten en diensten bruikbaar zijn voor iedereen – ook voor mensen met een beperking, lage taalvaardigheid of minder digitale vaardigheden? En hoe betrek je ervaringsdeskundigen daar op een professionele manier bij? De Code Inclusief Digitaal Ontwerpen (CIDO) biedt daarvoor een praktische en inspirerende routekaart.

In 2025 bestaat Gebruiker Centraal 10 jaar. Wat begon als een klein netwerk van pioniers groeide uit tot een levendige community van duizenden professionals die zich inzetten voor betere dienstverlening bij de overheid. Margo is een van die pioniers en vertelt over haar ervaringen en verwachtingen.

Samen met Martin blikken we terug op 10 jaar ontwikkelingen: wat is er veranderd in de manier waarop gemeenten met inwoners omgaan? En we kijken vooruit: wat vraagt de toekomst van ons?

Een toegankelijke, bruikbare en begrijpelijke overheid. Met inclusieve dienstverlening voor iedereen. Dat is de missie van Gebruiker Centraal. Maar in 2005 kreeg dat al vorm in de BurgerServiceCode: een gedragscode met 10 rechten van burgers over hoe de overheid met hen zou moeten omgaan. 10 uitgangspunten die, 20 jaar later, nog altijd verrassend actueel klinken.

Wil je iets maken dat écht werkt voor mensen? Dan moet je het samen met je gebruikers testen. Of het nu gaat om een brief, een formulier of een hele website: gebruikersonderzoek laat zien wat er goed gaat en waar mensen vastlopen. Toch voelt het soms groot of ingewikkeld om te starten. Gelukkig hoeft dat niet. Yolijn van der Kolk (product manager bij NL Design System) laat zien hoe eenvoudig je gebruikersonderzoek kunt aanpakken.

Dit jaar viert Gebruiker Centraal het 10-jarig bestaan. Vanaf het eerste uur is Marina de Horn betrokken. Als adviseur overheidsdienstverlening zet zij zich al meer dan 40 jaar in voor duidelijke taal, toegankelijkheid en inclusie. “Het is de onrechtvaardigheid die me raakt,” zegt Marina. “Ik doe dit werk vanuit passie, omdat ik vind dat iedereen moet kunnen meedoen.”

In Nederland hebben ruim 3 miljoen mensen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak gaat dat ook samen met minder digitale vaardigheden. Veel mensen schamen zich daarvoor en vragen niet snel om hulp. Maar zonder goede basisvaardigheden wordt meedoen in de samenleving steeds lastiger. In Zwolle kunnen inwoners terecht bij Taalpunt. We spraken met coördinator Marjan Strijker over haar werk, en wat gemeenten en andere organisaties kunnen doen om deze groep te bereiken.

Al 10 jaar lang is Margot Lagendijk betrokken bij Gebruiker Centraal. Eerder als lid van het Actieteam, tegenwoordig als Advocaat van de Gebruiker. Als senior onderzoeksadviseur bij het ministerie van Algemene Zaken, Dienst Publiek en Communicatie zet zij zich al jaren in voor een gebruiksvriendelijke overheid. Hoe begon haar reis, wat zag zij veranderen, en wat wil zij meegeven voor de toekomst?

Carolien Nicolai is al vanaf het eerste uur betrokken bij Gebruiker Centraal. Eerst als lid van het Actieteam en de afgelopen jaren als Advocaat van de Gebruiker zet ze zich al 10 jaar in voor betere, mensgerichte dienstverlening bij de overheid. Hoe begon het voor haar, wat heeft ze zien veranderen en waar liggen volgens haar de uitdagingen voor de komende 10 jaar?

Eenvoudiger, empathischer en volledig gericht op de mens: publieke dienstverlening is fundamenteel anders ingericht in het jaar 2035. Tenminste, dat laat de speciale uitgave van de Staat van de Uitvoering ‘Inspiratie uit de toekomst’ (PDF, 5 MB) zien. Een toekomstbeeld dat precies aansluit bij waar Gebruiker Centraal voor staat.

Nederland digitaliseert. Steeds meer overheidsdiensten verhuizen naar het internet. Dat is handig voor veel mensen. Maar miljoenen anderen haken af. Laaggeletterden. Nieuwkomers. Ouderen (en jongeren!). Wie moeite heeft met lezen, schrijven of technologie, valt stilletjes buiten de boot. Terwijl de loketten sluiten, verdwijnen ook de alternatieven. Het probleem is bekend. En toch blijft structurele actie vaak uit.

De overheid wil dat inwoners en ondernemers merken dat ze met 1 overheid te maken hebben. Dat is prioriteit 4 van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS): ‘De overheid stelt burgers en ondernemers centraal in (digitale) dienstverlening’. Of je nu een vergunning aanvraagt, verhuist, of een bedrijf start: je wilt niet verdwalen in een doolhof van loketten. Je wilt gewoon geholpen worden. En dat op een manier die past bij jouw situatie. Bij Gebruiker Centraal geloven we daar al jaren in. En we geloven vooral in samen. Want versnellen door samen te werken is de kern van de NDS én van onze community.

Een interview met Annelies Poppe en Toon Maillard van #ANT Escape Rooms, de creatieve breinen achter de serious game Superco. Over de kracht van serious games, de lessen die deelnemers meenemen en waarom spelen soms de snelste weg is naar verandering.

De Nationale Ombudsman heeft een helder signaal afgegeven in zijn jaarverslag 2024: de overheid moet beter naar mensen luisteren, meer doen wat ze belooft, en éindelijk echt de burger centraal stellen. Dat sluit naadloos aan bij waar wij als Gebruiker Centraal voor staan.  Maar hoe doen we dat? En vooral: wat kunnen wij als community hiermee?

We hebben 5 fundamentele lessen én 5 minder zichtbare maar waardevolle inzichten van de User Needs First International Conference 2025 voor je op een rijtje gezet.

We blikken graag nog even met je terug op 2024. Wat hebben we gedaan? Wie hebben we bereikt? En waar zijn we trots op? In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste cijfers en momenten van vorig jaar.

Bij de overheid draait het steeds meer om de gebruiker. Hoe zorgen we ervoor dat overheidsdiensten aansluiten bij wat mensen nodig hebben, rekening houdend met hun situatie en context? Zowel voor burgers en ondernemers als overheidsmedewerkers. Het antwoord ligt in een andere manier van werken: een aanpak waarbij de mensen om wie het gaat centraal staan, waarbij samenwerking en kennisdeling vooropstaan en waarbij een cultuurverandering noodzakelijk is. Lees het interview met Anouschka Scholten.

De overheid moet beleid maken dat voor alle burgers werkt. Inclusief denken en doen is daarbij essentieel, maar niet eenvoudig. Dit artikel bespreekt 3 hardnekkige uitdagingen, de morele verantwoordelijkheid op verschillende niveaus en 4 onmisbare kwaliteiten om daadwerkelijk inclusief te handelen en systeemverandering teweeg te brengen.