Netwerk Direct Duidelijk Artikelen

Wat merkt een burger er eigenlijk van als overheidsdiensten toegankelijk en gebruiksvriendelijk zijn? Wanneer weten we dat wij het goed hebben gedaan? En hoe weten we dat we de volgende crisis, zoals een toeslagenaffaire, in de kiem hebben gesmoord? Nou, dat weten we dus niet.

Samen met Martin blikken we terug op 10 jaar ontwikkelingen: wat is er veranderd in de manier waarop gemeenten met inwoners omgaan? En we kijken vooruit: wat vraagt de toekomst van ons?

Een toegankelijke, bruikbare en begrijpelijke overheid. Met inclusieve dienstverlening voor iedereen. Dat is de missie van Gebruiker Centraal. Maar in 2005 kreeg dat al vorm in de BurgerServiceCode: een gedragscode met 10 rechten van burgers over hoe de overheid met hen zou moeten omgaan. 10 uitgangspunten die, 20 jaar later, nog altijd verrassend actueel klinken.

Initiatieven zoals een meldpunt om onduidelijke overheidstaal tegen te gaan: een goede zet of een schijnoplossing? Deze vraag was de start van een drieluik over de (on)zin van meldpunten voor onbegrijpelijke taal. De kritiek op deze initiatieven is bepaald niet mals. Toch zijn er organisaties die bewust ermee aan de slag gaan. Onder wie de gemeente Arnhem, die er een proef mee deed. En dat leverde een aantal interessante conclusies op.

In Nederland hebben ruim 3 miljoen mensen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak gaat dat ook samen met minder digitale vaardigheden. Veel mensen schamen zich daarvoor en vragen niet snel om hulp. Maar zonder goede basisvaardigheden wordt meedoen in de samenleving steeds lastiger. In Zwolle kunnen inwoners terecht bij Taalpunt. We spraken met coördinator Marjan Strijker over haar werk, en wat gemeenten en andere organisaties kunnen doen om deze groep te bereiken.

Engelse woorden maken onze taal onnodig moeilijk en onbegrijpelijk. Maar is dat zo? Is het gebruik van woorden uit een andere taal niet gewoon onderdeel van de ontwikkeling van onze taal? Wie bepaalt eigenlijk wat onduidelijk is? En hoeveel onzin kramen we eigenlijk uit in wat wel gewoon Nederlands is? Een kritische blik op de ‘Nederlandse’ taal, leenwoorden die we niet lenen, onzinuitspraken, taalverloedering en taalevolutie.

Voor begrijpelijke communicatie is meer nodig dan een meldpunt en eventueel achteraf een tekst verbeteren. Begrijpelijkheid moet een professionele standaard zijn die door de hele organisatie wordt gedragen. Want anders blijft het dweilen met de kraan open.

Een meldpunt voor onduidelijke taal? Dat is vooral een schijnoplossing voor een dieperliggend probleem. Duidelijke taal helpt namelijk niet als dat waarover je communiceert onbegrijpelijk is.

Het klinkt sympathiek: een meldpunt. Inwoners die een brief niet begrijpen, kunnen deze bijvoorbeeld opsturen en krijgen dan een nieuwe brief in meer begrijpelijke taal. Maar is zo’n meldpunt echt een goede zet?

In een uitgebreid interview deelt Fredrik Scheide, strategisch adviseur bij Nav, zijn visie op internationale overheidsdienstverlening. Een diepere blik op goede voorbeelden uit Noorwegen, wetgeving en regelgeving, duidelijke taal en toegankelijkheid, fluiten naar kwijtgeraakte kanaries, nepsnorren in Alabama, ziplines en de noodzaak om te stoppen met samen bruggen bouwen… maar ook om juist samen bruggen te bouwen?!

De gebruiker centraal stellen bij je communicatie en dienstverlening? Dat is altijd een goed idee. Een belangrijke manier om dat te doen, is testen. Je kunt daar een testpanel voor gebruiken. Maar hoe weet je of een testpanel nodig hebt? En waar moet je op letten als je zo'n panel inzet? In dit artikel lees je er meer over.

Inclusief beeld maken gaat verder dan even iemand met een beperking of een persoon met een andere culturele achtergrond op beeld vastleggen. Het is een uitdaging om beeld te maken waarin de ontvanger zich erkend, gezien en gewaardeerd voelt. Deze boodschap deelde Stefan Baas bij Blik op beeld, de bijeenkomst van Netwerk Direct Duidelijk in maart 2025. Kennis die hij ook graag deelt in dit artikel.

Semantische discussies, overtuigd zijn van het eigen gelijk en leven op eilandjes leiden ons af van de inhoud en wat echt belangrijk is bij de overheid. Een kritische kijk op eilandjesdenken, eindeloze discussies en langs elkaar werken. En de gebruiker uit het oog verliezen.

Beeld helpt bij het structureren, verhelderen en uitlichten van informatie. De valkuil? Te veel beeld gebruiken. Dat vinden informatieontwerpers Pauline Smabers en Charlotte Keuning. Samen gaven ze een sessie over beeld in brieven, bij de bijeenkomst Blik op beeld van het Netwerk Direct Duidelijk in maart 2025. Kennis die ze ook graag delen in dit artikel.

De Nationale Ombudsman heeft een helder signaal afgegeven in zijn jaarverslag 2024: de overheid moet beter naar mensen luisteren, meer doen wat ze belooft, en éindelijk echt de burger centraal stellen. Dat sluit naadloos aan bij waar wij als Gebruiker Centraal voor staan.  Maar hoe doen we dat? En vooral: wat kunnen wij als community hiermee?

We blikken graag nog even met je terug op 2024. Wat hebben we gedaan? Wie hebben we bereikt? En waar zijn we trots op? In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste cijfers en momenten van vorig jaar.

"AI is een versterker, geen vervanger.” Het zijn duidelijke woorden van Mark van der Gun, docent Data, Technologie en Ethiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Bij ‘Blik op beeld’, de bijeenkomst van het Netwerk Direct Duidelijk in maart dit jaar, verzorgde hij een sessie over beelden genereren met AI. Kennis die hij ook graag via dit artikel deelt.

Hoe slaan we een brug tussen de systeemwereld van de overheid en de leefwereld van de gebruiker? We delen bevindingen uit gesprekken met collega's.