Gebruikersonderzoek: zo begin je gewoon

Wil je iets maken dat écht werkt voor mensen? Dan moet je het samen met je gebruikers testen. Of het nu gaat om een brief, een formulier of een hele website: gebruikersonderzoek laat zien wat er goed gaat en waar mensen vastlopen. Toch voelt het soms groot of ingewikkeld om te starten. Gelukkig hoeft dat niet. Yolijn van der Kolk (product manager bij NL Design System) laat zien hoe eenvoudig je gebruikersonderzoek kunt aanpakken.

Op gebruikersonderzoeken.nl vind je bovendien handige stappen en checklists. Je kunt er ook (heel veel) onderzoeken vinden én zelf nieuwe inzichten delen.

In dit artikel de basis in 5 simpele stappen voor het doen van gebruikersonderzoek.

1. Vind een onderzoekspartner

Onderzoek doen is leuker én beter als je het samen doet. Een collega kan met je meedenken, notities maken en je helpen scherp te blijven. Dat kan iemand van je eigen team zijn, maar ook iemand van een andere afdeling of organisatie. Belangrijkste is: jullie kijken samen naar dezelfde vraag.

👉 Tip: Kies iemand die kritisch durft te zijn. Zo voorkom je dat je allebei dezelfde blinde vlek hebt.

2. Stel de onderzoeksvraag

Wat wil je weten? En van wie? Formuleer een heldere onderzoeksvraag. Bijvoorbeeld: “Kunnen inwoners dit formulier zonder hulp invullen?”

Betrek stakeholders en beantwoord samen vragen als:

• Wat gaat er nu niet goed?
• Wie heeft daar het meeste last van?
• Wat weten we al?
• Waar willen we achter komen?

👉 Tip: Houd de vraag klein en concreet. Als je alles tegelijk wilt onderzoeken, krijg je vage antwoorden.

3. Bereid je goed voor

Een soepele voorbereiding maakt je onderzoek een stuk makkelijker. Denk aan:

• Een gespreksleidraad: welke vragen stel je, hoe leid je iemand in, hoe stel je gerust?
• Een testobject: de brief, webpagina of prototype die je wilt testen.
• Een fijne ruimte (fysiek of online) zonder ruis.
• Deelnemers: via collega’s, meldingen van gebruikers of een testpanel.
• Bedankjes: een kleine attentie maakt het onderzoek voor deelnemers leuker.

👉 Tip: Oefen je gespreksleidraad hardop met een collega. Dan merk je snel of je vragen logisch klinken en of er iets mist.

4. Doe het onderzoek

Nu ga je echt in gesprek met je gebruiker.

• Verdeel de rollen: 1 stelt de vragen, 1 maakt aantekeningen.
• Test zo realistisch mogelijk: laat mensen werken met de apparaten en software die ze normaal gebruiken.
• Stel open vragen… en houd daarna je mond. Stilte geeft ruimte voor waardevolle antwoorden.
• Neem de tijd om te reflecteren, direct na elk gesprek.

👉 Tip: Noteer opvallende uitspraken letterlijk. Citaten van gebruikers zijn vaak krachtiger dan jouw samenvatting.

5. Werk de inzichten uit

Je hebt een berg aantekeningen. Zet die om in inzichten en adviezen:

• Groepeer patronen: wat zie je vaker terug?
• Beschrijf elk inzicht kort en duidelijk.
• Vertaal dat naar adviezen: “Gebruikers begrijpen deze foutmelding niet. Schrijf deze duidelijker en geef een oplossing.”

Presenteer daarna je adviezen. Begin met wat je gebruikers écht nodig hebben. En deel je onderzoek! Op gebruikersonderzoeken.nl kunnen anderen leren van jouw aanpak en resultaten (en jij van anderen!).

👉 Tip: Schrijf adviezen alsof je collega er morgen mee aan de slag moet. Concreet, uitvoerbaar en direct toepasbaar.

Begin gewoon

Het allerbelangrijkste: wacht niet tot alles perfect is. Kleine onderzoeken leveren vaak al grote inzichten op. Ook als je af en toe een fout maakt, leer je daar alleen maar van.

Gebruikersonderzoek hoeft niet ingewikkeld te zijn. Dus: vind een partner, stel een vraag, bereid je voor en ga in gesprek. Je zult zien hoeveel verschil het maakt.