Opdrachten en boekentips doe-boekje ‘De dingen die we niet zien’

Op deze pagina vind je alle opdrachten uit het doe-boekje De dingen die we niet zien van het project Mensen maken de stad. Je kunt via de onderstaande knoppen meteen naar de opdracht die je wilt doen.


1. Aandacht voor waarden

Opdracht

  1. Kies een foto die je afgelopen maand hebt gemaakt met je telefoon.
  2. Geef de foto een titel.
  3. Waarom deze titel? Schrijf dat bij de notities achter in het doe-boekje en schrijf op wat deze foto voor je betekent.

Boekentip

  • Leven als een vogel door Vinciane Despret
    In ‘Leven als een vogel’ schrijft filosofe Vinciane Despret een ode aan de vogels. Despret is kritisch op de (vaak vanuit menselijk perspectief gedefinieerde) hypotheses van veel wetenschappers, behalve als ze echt aandacht hebben voor de vogels. Dan, zo schrijft zij: “veranderen biologen in biografen en wordt de biologie een literair project die kan helpen bij het vinden van een nieuwe verbintenis met de natuur.”

2. Andere perspectieven

Opdracht

  1. Vraag 1 of meerdere mensen in jouw omgeving om aan de hand van het onderwerp ‘de slimme stad’ 1 of meerdere foto’s te maken en naar je toe te sturen, inclusief uitleg in 1 zin. Doe dat zelf ook.
  2. Leg de foto’s naast elkaar en reflecteer op de collectie (achter in het doe-boekje). Wat zie jij als de slimme stad? Hoe ziet de ander dat?

Boekentip

  • Een Cyborg Manifest door Donna Haraway
    Donna Haraway schreef in 1985 dit manifest. Haar kritische blik komt voort uit het feminisme, waardoor ze verschillende oude tweedelingen als achterhaald ziet. Zoals de tweedeling tussen mens en dier, en tussen organismen (als mens en dier) en machine. We zitten in een transformatie van onze wereld. De cyborg is een kruising tussen mens en machine, een coalitie die ras, gender en klasse overschrijdend kán zijn. De cyborgwereld biedt perspectief. Het perspectief dat er een wereld kan zijn waarin mensen hun verwantschap met dieren en machines niet vrezen en niet bang zijn voor permanent partijdige identiteiten en tegenstrijdige standpunten. Maar de cyborgwereld kan ook heel apocalyptisch (of onheilspellend) zijn. Beide gezichtspunten moet je kunnen innemen, geeft Donna Haraway ons mee. Want elk van beide perspectieven maakt verhoudingen en opties zichtbaar die vanuit de andere invalshoek onvoorstelbaar zijn.  

3. Bespiegelingen

Opdracht

Opdracht: zelfportret

  1. Maak een foto van een plek in huis waar je graag zit.
  2. Maak een foto van plek in je werkomgeving waar je graag zit.
  3. Geef beide foto’s een titel.
  4. Wat betekenen deze beelden voor jou? Welke verschillen zie je?

Boekentip

  • Homo Ludens: proeve eener bepaling van het spelelement der cultuur door Johan Huizinga
    Homo Ludens is een prachtig boek en geeft uniek inzicht in onze manier van samenleven die in de bijna honderd jaar na het schrijven van het boek niet is veranderd. Johan Huizinga beschrijft de aard en betekenis van het spel als cultuurverschijnsel. En daarmee wordt het spel onderdeel van heel verschillende aspecten uit ons leven, zoals taal, rechtspraak, oorlogvoering, kunst en sport. Door de kenmerken van het spel in het boek bloot te leggen, zoals de belangeloosheid, begrensdheid en orde van het spel, is het heel verrassend; de eerder genoemde aspecten uit het dagelijks leven ga je na het lezen van het boek anders zien.

4. Met beide benen in de samenleving

Opdracht

  1. Loop naar een plek waar je nog nooit bent geweest.
  2. Open je meest gebruikte routeapp (Bijvoorbeeld Google Maps of Apple Maps).
  3. Kies een willekeurige plek op loopafstand van waar je nu bent en kies die als bestemming.
  4. Loop naar de gekozen bestemming toe.
  5. Omarm de wandeling: Kijk om je heen, wat hoor je? Wat zie je? Wat voel je? Wat valt je op?
  6. Leg je bevindingen vast achter in het doe-boekje.

Boekentip

  • Gift door Marcel Mauss
    De Franse socioloog Marcel Mauss schreef in de jaren 20 van de twintigste eeuw een essay over het geven van geschenken. Welke relaties ontstaan er als mensen en groepen geschenken uitwisselen? Wat ligt aan de basis van de plicht tot geven, de plicht tot ontvangen en de plicht tot teruggeven? Daarmee is het een belangrijk basiswerk voor theorieën over wederkerigheid. En kunnen we hier als overheid ook nog steeds van leren, aangezien wederkerigheid een fundament is voor de menselijke samenleving? En kan helpen meer vanuit een collectief te denken in plaats van losse individuen.

5. Ruimtes verkennen

Opdracht

  1. Zoek 3 mensen in jouw omgeving (een vriend, familielid, collega of een vreemde).
  2. Stel ze de vraag: wat is jouw favoriete plek in de stad?
  3. Vraag daarna: waar mag je zijn wie je bent?
  4. Stel deze laatste vraag ook aan jezelf
  5. Leg vast in het doe-boekje bij de notities wat de ruimte betekende in deze antwoorden.

Boekentip

  • De wilde tuin van de verbeelding door Kris Pint
    Schrijver en cultuurfilosoof Kris Pint heeft een boek geschreven over hoe je kunt ontsnappen aan de huidige manier van werken en leven vanuit concurrentie en consumptie. We zijn continu bezig onszelf te verbeteren en nog beter in de markt te zetten. Vanuit de metafoor van tuinieren en met voorbeelden van het denken en werken van kunstenaars en filosofen, geeft Pint ons de ruimte om anders naar onszelf, onze omgeving en ons werk te kijken.

6. Uit je comfortzone

Opdracht

  1. Wat doe je het minste? Kies er eentje:
    • Een boek lezen
    • Kunst bekijken
    • Muziek luisteren
    • Een evenement bezoeken
  2. Kies voor je gemaakte keuze een activiteit en laat je verrassen.

Boekentip

  • The mushroom at the end of the world door Anna Lowenhaupt Tsing.
    In dit boek onderzoekt Anna Tsing vanuit een antropologisch perspectief de relatie tussen mens en de matsutake paddestoel. Beide onderdeel van een kapitalistisch systeem om er later achter te komen dat dit niet het enige is wat de twee met elkaar verbindt. Anna Tsing laat een andere manier zien om naar de wereld te kijken, als een meerstemmige bubbel van onderdelen die met wortelen zijn verbonden. Met dit nieuwe perspectief kijken we anders naar de wereld om ons heen, die niet alleen bestaat uit mensen, maar ook andere levende wezens waar we veel meer mee zijn verbonden dan we eigenlijk denken te zijn.

7. Toekomsten verbeelden

Opdracht

  1. Open de Future frictions app. Doorloop de app en bedenk een ander personage naast de bestaande. Bijvoorbeeld iemand die je kent of misschien jijzelf.
  2. Wat gebeurt er dan? Waarom heb je dat zo vormgegeven?
  3. Leg je bevindingen vast in het doe-boekje.

Boekentip

  • Department of Search door Melle Smets, Cynthia Hathaway, Carlijn Diesfeldt en Ed van Hinte
    Dit boekje laat een bijzonder project van kunstenaars op het Science Park van de Universiteit van Utrecht zien. Het boekje is leuk en leerzaam, juist omdat het via de wereld van de universiteiten herkenning en inzichten biedt voor de overheidswereld. Het project Department of Search richtte zich op het zoeken naar nieuwe verbindingen tussen wetenschap en kunst; twee werelden die in het verleden veel sterker met elkaar verbonden waren. En waarom nu niet? Want beide zijn nieuwsgierig, staan midden in een zoektocht voor de mensheid, zijn op zoek naar vragen, antwoorden, twijfels, perspectieven, oplossingen, lol én avontuur. Daar wil je als overheid toch ook bij aansluiten?

8. Waardevolle relaties

Opdracht

  1. Ga in gesprek met iemand die je dierbaar is en vraag of deze persoon een recente herinnering wilt delen die indruk heeft gemaakt.
  2. Probeer in het gesprek puur te luisteren en door te vragen.
  3. Reflecteer de volgende dag op dit gesprek: wat heeft het met jou gedaan?
  4. Zeg dit hardop en neem dit op met je telefoon, in een opname van maximaal 1 minuut.
  5. Luister een week later terug: wat doet dit met je? Wat neem je ervan mee?
  6. Schrijf het op in het doe-boekje.

Boekentip

  • Radical help door Hilary Cottam
    Hilary Cottam vertelt in dit boek over haar werk waarbij relaties tussen mensen centraal staan om te komen tot een nieuwe vorm voor onze welvaartstaat. Een welvaartstaat als managementstaat die meer gericht is op het voorkomen van risico’s dan het invullen van behoeften. Ook onze obsessie voor dienstverlening speelt hier een rol in: gratis, perfect en nú stralen we uit. Voor elk probleem moet een dienst zijn. Wij zijn klanten en de cultuur is die van een bedrijf geworden. Maar daarmee is de menselijkheid weg uit onze dienstverlening en cultuur. Ze spreekt uit ervaring als ze zegt dat verandering mogelijk is als mensen zich ondersteund voelen door sterke menselijke relaties.

9. Woorden doen ertoe

Opdracht

  1. Bekijk de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren van staatssecretaris Van Huffelen van Koninkrijksrelaties en Digitalisering.
  2. Wat betekent het begrip ‘Waardengedreven digitaliseren’ voor jou? Omschrijf dit in een paar zinnen in de notities van het doe-boekje.
  3. Onderstreep de belangrijkste woorden uit je zinnen. Zoek of maak hier beeld bij. DALL-E kan hier bijvoorbeeld bij helpen. Dit is een instrument dat beelden voor jou kan ontwerpen op basis van een omschrijving.
  4. Wat zie je? Past dit beeld bij jouw definitie van waardengedreven digitaliseren? Schrijf ook dit op in het doe-boekje.

Boekentip

  • Tegen de communicatie door Mario Perniola
    De Italiaanse filosoof Mario Perniola stelt in zijn pamflet dat we in onze maatschappij alleen nog maar bezig lijken te zijn met beeldvorming en oppervlakkigheden, waarin geen betekenis meer te vinden is. De manier waarop we momenteel communiceren met elkaar via de online wereld draait meer om jezelf profileren dan om inhoud. Niet de inhoud vormt de basis voor de vorm, maar andersom. Contrasten vervagen. We moeten weer meer tijd en aandacht besteden aan wat waarde heeft. De confrontatie meer opzoeken. Esthetiek kan helpen door verschillen zichtbaar te maken. Dat is ook belangrijk omdat er zoiets bestaat als symbolisch kapitaal (dankbaarheid, erkenning, waardering en overbelangstelling).

Hoort bij het thema