In Nederland willen we dat openbare voorzieningen toegankelijk zijn voor iedereen. Niet alleen bijvoorbeeld gebouwen en het openbaar vervoer, maar ook overheidswebsites. Daarom is digitale toegankelijkheid belangrijk, én verplicht voor alle overheidsinstanties.
Wat is digitale toegankelijkheid? En waarom is het zo belangrijk?
Digitale toegankelijkheid gaat over de bruikbaarheid van digitale diensten voor iedereen. Wist je dat er in Nederland ruim 2,5 miljoen mensen zijn die behoefte hebben aan een digitaal toegankelijke website? Denk aan slechtzienden, doven, (kleuren)blinden en laaggeletterden. Een toegankelijke website biedt onder andere een logische navigatie, begrijpelijke teksten, juist kleurgebruik en goed geprogrammeerde code en zorgt ervoor dat iedereen eenvoudig en snel toegang heeft tot jouw digitale informatie.
Praktijkvoorbeelden
Veel organisaties zijn al bezig met het toegankelijker maken van hun dienstverlening. Lees een aantal praktijkvoorbeelden hoe organisaties als de Algemene Rekenkamer, DUO, gemeente Tilburg hier in de praktijk mee bezig zijn.
Aanjaagteam digitale toegankelijkheid (VNG)
Werk jij voor een gemeente en heb je hulp nodig bij het digitaal toegankelijk maken van je dienstverlening? Het Aanjaagteam digitale toegankelijkheid ondersteunt gemeenten bij het delen en opdoen van kennis, onder andere via het VNG-forum, webinars en toolkit. Digitale toegankelijkheid gaat de hele organisatie aan. Daarom zijn er 2 ambassadeurs actief: oud-raadslid Yousuf Yousufi en oud-wethouder Maurice Hoogeveen, zij gaan met bestuurders en raadsleden in gesprek over dit onderwerp.
Toegankelijkheidsonderzoek: welk soort audit past bij jouw vraag?
Het ene toegankelijkheidsonderzoek is het andere niet. Je wil geen onnodig zware audit inkopen, maar ook niet bezuinigen op zaken die je later nodig hebt om je doel te bereiken. Dan ben je uiteindelijk meer geld kwijt. Waar moet je dan op letten als je toegankelijkheidsonderzoeken inkoopt?
Wanneer is een quickscan genoeg en wanneer moet je onderzoek voldoen aan WCAG-EM? Lees hier meer over in het artikel ‘Welk soort audit past bij jouw vraag’.
Overzicht
Er zijn veel tools, apps, websites en andere hulpmiddelen beschikbaar, die jou kunnen helpen om de digitale toegankelijkheid te controleren en te verbeteren. Zodat je app of website toegankelijk en bruikbaar wordt voor iedereen.
Wij hebben ze voor je op een rijtje gezet:
WCAG-eisen en toegankelijkheidsverklaring
- WCAG 2.1 richtlijnen – officiële vertaling van de richtlijnen.
- WCAG 2.1 richtlijnen uitgelegd.
- Meer info over WCAG 3.0 en WCAG 2.2 (WCAG 3.0 is in een zeer vroege fase en een allereerste schets)
- Toegankelijkheidsverklaring – Overheidsinstanties moeten een toegankelijkheidsverklaring publiceren voor iedere website waarvoor zij verantwoordelijk zijn. In de verklaring staat in hoeverre de website al aan de eisen voldoet en welke maatregelen de instantie neemt om toegankelijkheid te borgen, inclusief planning. U kunt een toegankelijkheidsverklaring opstellen met behulp van de invulassistent.
Bekijk ook het webinar over Digitale Toegankelijkheid en invullen van de toegankelijkheidsverklaring. - Toegankelijkheidsonderzoek – Meten is weten: door toegankelijkheidsonderzoek uit te voeren, weet je waar je staat en wat je nog moet doen. Een gedegen onderzoek is essentieel voor het borgen van de toegankelijkheid van een website of mobiele applicatie. Onderzoeksresultaten vormen de basis van een toegankelijkheidsverklaring.
- DWP Accessibility Manual – Een online handleiding over toegankelijkheid – Craig Abbott, DWP Digital/Gov.UK.
De handleiding heeft een overzicht van de verschillende wetten en normen die van invloed zijn op toegankelijkheid. Plus richtlijnen voor de meest voorkomende functies die dagelijks met toegankelijkheid te maken hebben, zoals content designers, software-engineers, frontend-ontwikkelaars en gebruikersonderzoekers. Er is ook een sectie over best practices, die wordt verstrekt als richtlijn voor mensen om af te stemmen op hun eigen processen, plus links naar enkele tools en bronnen die elders online beschikbaar zijn. - Toegankelijkheid en doelgroepen: een overzicht van wat er belangrijk is voor welke doelgroep in het kader van toegankelijkheid. Door Jules Ernst – 200OK.
Checkers voor websites
De checkers hier genoemd doen een automatische test van je webpagina of website, dit betreft dus alleen de toegankelijkheidseisen die automatisch getest kunnen worden. Handmatige test van je website is daarnaast ook nog noodzakelijk. Het geeft je wel al een aardig beeld van de staat van de toegankelijkheid van je website.
- W3C Web Accessibility Initiative (WAI) – Strategieën, standaarden en ondersteunende middelen om jou te helpen om het web meer toegankelijk te maken voor mensen met een handicap. (Engels)
- W3C overzicht met hulpmiddelen om toegankelijkheid te testen – W3C (Engels)
- Toolkit Maak je gemeentewebsite toegankelijk – Ieder(in)
- Overzicht met tools om te testen op toegankelijkheid en kwaliteit – Iacobien
- Overzicht met meetinstrumenten en informatiebronnen over toegankelijkheid en begrijpelijkheid – Inclusief Communiceren
- Checklist om je website te testen op toegankelijkheid – WebAIM (Engels)
- 6 Aandachtspunten voor toegankelijke documenten en content (SCULPT) – Worcestershire County Council
- WAVE Web Accessibility Evaluation Tool – controleer de toegankelijkheid van de webpagina die je intoetst. Deze tool kan je ook integreren in Firofox of Chrome als extensie.
- Tingtung pagechecker – controleer de toegankelijkheid van de webpagina die je intoetst.
- Test de toegankelijkheid van je website in 10 stappen – Inclusiefpubliceren.nl
- Is mijn website toegankelijk? – De zelfscan controleert de toegankelijkheid van de ingevoerde webpagina. De scan checkt dus niet de volledige website maar alleen de webpagina die je hebt ingevoerd. (Een initiatief van MKB-Nederland, Accessibility en Thuiswinkel.org.)
- WebAIM Contrast checker. Firefox en Chrome hebben diverse extensies die ook het contrast op je website kunnen controleren. (Engels)
- Toetsenbord toegankelijkheid testen. – WebAIM (Engels)
- Test met screenreaders – WebAIM (Engels)
Simulatoren visuele beperking
Om te testen hoe je website of app werkt voor mensen die slechtziend zijn of kleurenblind, zijn er diverse tools beschikbaar.
- Bartiméus Zien app – Android (app; slechtziendheid)
- Bartiméus Zien app – iOS (app; slechtziendheid)
- Chromatic Vision Simulator – Android (app; kleurenblindheid)
- Chromatic Vision Simulator – iOS (app; kleurenblindheid)
- SEE (extensie; oogaandoeningen en kleurenblindheid)
Kantoorbestanden en toegankelijkheid (WORD, Powerpoint, PDF)
Over het plaatsen van kantoorbestandsformaten (zoals PDF, WORD of Powerpoint) op een website is veel te zeggen. Gebruik natuurlijk liever gewoon een html-pagina. En plaats zo min mogelijk PDF’s.
Maar als je dan toch een PDF wil plaatsen, dan moet deze wel toegankelijk zijn. Ook kantoorbestanden die vóór 23 september 2018 op het digitale kanaal zijn geplaatst moeten toegankelijk worden gemaakt als ze onderdeel zijn van een administratief proces dat nog loopt op het moment dat de betreffende website aan de wetgeving moet voldoen.
Het is toegestaan om een ontoegankelijk document op de website te plaatsen als er ook een toegankelijk alternatief is. Je moet daarbij wel voldoen aan voorwaarden voor verwijzen naar het toegankelijke alternatief, want deze moet goed vindbaar zijn. En bedenk wel of het wenselijk en haalbaar is om 2 versies van hetzelfde document te onderhouden!
PDF-checkers
- In 5 stappen een PDF onderzoeken op toegankelijkheid – Documenten en toegankelijkheid
- Tingtun PDFchecker – controleer de toegankelijkheid van de pdf die je op je website hebt staan, of upload.
- PAC2021 PDF Accessibility Checker – Deze tool checkt op WCAG en PDF/UA. Werkt overigens nu alleen op Windows!
- Wil je meer weten over de PAC2021, lees dan het artikel op ‘Documenten & Toegankelijkheid’.
- PDF-checker (Béta-versie) – Check hoe toegankelijk je PDF-bestand is en hoe je de toegankelijkheid kunt verbeteren. Deze applicatie test PDF-bestanden op belangrijke WCAG 2.1 toegankelijkheidscriteria en PDF/UA eisen. PDFchecker is momenteel in beta.
- veraPDF 1.20 – Een open source PDF/A validator, die alle onderdelen van de PDF/A standards controleert.
- Toegankelijkheid controleren in Office of in Acrobat Pro.
Hoe maak ik mijn online content toegankelijk?
- Maak open! 10 praktische tips om informatie toegankelijk te maken (deel 1) – Inclusiefpubliceren.nl
- Doe mee! Nog eens 10 praktische tips over toegankelijkheid aan de bron (deel2) – Inclusiefpubliceren.nl
- Hoe maak je een digitaal toegankelijke PDF met Word? – Een combinatie van bestaande handleidingen van Raph de Rooij (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Iacobien Riezebosch (Firm Ground) en Jaap van de Putte (The Internet Academy).
- Hoe maak je een toegankelijke PDF met Word? (Handreiking) – Gemeente Weert. Liever geen PDF gebruiken, maar als je het toch wil, zorg dat deze toegankelijk is voor iedereen.
- Hoe maak je een toegankelijke PDF van Powerpoint? (Handreiking) – Rijksoverheid, Dienst Publiek & Communicatie (DPC), opgesteld door Stichting Accessibility
- Hoe maak ik een Powerpoint toegankelijk? – Toegankelijk online
- Powerpoint Accessibility – WebAIM (Engels)
- Tips voor toegankelijke presentaties, lezingen en keynotes – DigitaalToegankelijk.nl
- 5 InDesign tips voor een toegankelijke PDF – Documenten en toegankelijkheid
- Toegankelijke formulieren maken in WordPress – DigitaalToegankelijk.nl
- BitsOfCode toegankelijkheid cheatsheet – Een lijst met praktische voorbeelden van hoe je sommige html-elementen toegankelijk kunt maken. – Gov.uk (Engels)
- Spraak toevoegen aan je website met Readspeaker – Readspeaker.com
Audio en video toegankelijk maken
Zorg bij video dat deze is voorzien van audiodescriptie, ondertiteling en een tekstalternatief. Audio moet altijd worden voorzien van een transcriptie, wanneer je deze online plaatst.
- Uitleg over hoe je media toegankelijk maakt – W3C Web Accessibility Initiative (WAI)
- Hoe maak je video toegankelijk voor mensen met een beperking? – Stichting Accessibility
- Video-tutorials hoe je video’s toegankelijk maakt – Scribit.pro
- Het verschil tussen audiodescriptie en transcriptie – Digitaal Toegankelijk
- Hoe maak ik mijn podcast toegankelijk? – Podcast Accessiblity
Apps en toegankelijkheid
- Toegankelijk maken van apps – Stichting Appt
Een kennisbank met informatie over waar je op moet letten om een toegankelijke app te maken, volgens de richtlijnen van de WCAG 2.1. - Zelftest App – Stichting Appt
De apptscan is de zelftest om jou eigen app te testen op toegankelijkheid. Zonder ervaring een app testen op de volledige 50 WCAG punten is erg omvangrijk en complex. Om je app volledig te testen volgens de richtlijnen heb je tevens kennis van de hulpmiddelen nodig. Toch kun je je zelf al een goede eerste indruk krijgen en veel afwijkingen zelf vinden. Zeker als het de eerste keer is dat je op toegankelijkheid test is een uitgebreide audit niet de meest effectieve stap. - In 6 stappen naar een app voor iedereen – Artikel over digitaal toegankelijk maken van je app (Binnenlands Bestuur, Logius-Berichtenbox)
Betaalde software, add-ons en add-ins
Naast de gratis checkers, checklijsten en handleidingen, is er ook betaalde software en add-ons en add-ins, om de toegankelijkheid van je website en content te checken en te verbeteren. Voorbeelden hiervan:
- Siteimprove – Checkt de kwaliteit van je website op verschillende punten zoals toegankelijkheid, SEO, links etc. Ook hebben zij een statistiekentool in hun pakket, zodat je direct ook de urgentie kan bepalen bij het issue dat moet worden opgelost.
- Screaming Frog (deels gratis) – Checkt ook de kwaliteit van je website op verschillende punten. Tot 500 pagina’s gratis te crawlen.
- Axes4 plugin voor Word en Axes4-PDF – voor het toegankelijk opmaken van Word-documenten en repareren van PDF-documenten. Via Firmground, Nederlandstalige versie komt medio 2022 beschikbaar.
- Remediate en WeCo – OD Solutions – voor het toegankelijk maken van een Word bestand naar PDF.
- Polypane.app – browser en toegankelijkheidstools voor ontwikkelaars, te gebruiken bij de ontwikkeling van een website.
handige lijstjes en overzichten
Op zoek naar ervaringsdeskundigen, handige apps en tools die jou helpen om je website toegankelijker te maken en duidelijker te communiceren? Of ben je op zoek naar lees- en boekentips over content design? We hebben deze voor je verzameld in handige lijstjes en overzichten
Links
- Terugblik webinar: Gebruikerstesten afnemen bij visueel beperkte deelnemers (16-04-2021)
- Terugblik webinar: Wettelijke verplichting toegankelijkheid apps (01-04-2021)
- Expertpanel Gebruiksvriendelijkheid - Deze groep kan je vragen om je website, app, product of dienst te laten reviewen op toegankelijkheid, de bruikbaarheid en begrijpelijkheid. Dit kan je als aanvulling doen op de gebruikerstesten met gebruikers/ervaringsdeskundigen.
- ZIEN-app - Je ervaar wat je (niet) ziet als je een bepaalde oogaandoening hebt.
- UX collective - The little book of accessibility
