Hoe De Voor­zieningenWijzer overzicht geeft in het complexe systeem van regelingen voor minima

De Kennisdag Proactieve Dienstverlening op 30 september 2025 was leerzaam voor Anne Prins, manager Bestaanszekerheid bij Zorgweb. Hij besefte daar weer dat het systeem van regelingen en toeslagen drastisch moet veranderen. “Maar tot die tijd helpen wij met De VoorzieningenWijzer inwoners hun weg te vinden.”

7,5 jaar werkt Anne Prins nu bij Zorgweb, “een bedrijf dat zich al 25 jaar bezighoudt met het begrijpelijk maken van onderwerpen die voor inwoners zelf te ingewikkeld zijn geworden.” Bijvoorbeeld zorg en zorgverzekering. “Veel mensen weten niet meer wat er in hun zorgverzekering zit. Of ze nog wel zonder bijbetalen naar hun eigen ziekenhuis of fysiotherapeut kunnen.” Door zorgdata te koppelen en informatie toegankelijk te maken, geeft Zorgweb duidelijkheid over dit soort vragen. En dat doen ze niet alleen voor zorg, maar ook voor de wirwar aan minimaregelingen, ofwel regelingen die de gemeentes heeft voor inwoners met een laag inkomen.

Heel veel regelingen voor minima

De laatste 10 jaar richt Zorgweb zich ook op bestaanszekerheid. Daarvoor heeft ze De VoorzieningenWijzer ontwikkeld. “Omdat wij zien dat er eigenlijk zoveel geregeld is voor mensen die weinig geld hebben, maar het tegelijkertijd ook zo versnipperd en ingewikkeld is dat mensen er zelf niet meer uitkomen.”

Online checks

De VoorzieningenWijzer biedt hulp. Een inwoner moet enkele vragen beantwoorden, over je huishouden en je inkomen. “Daarna hoef je alleen nog maar aan te vinken welke regelingen je al hebt en vervolgens blijft er een lijstje over van regelingen die je kunt aanvragen.” Door deze online checks kunnen mensen snel zien wat er in hun eigen situatie mogelijk is, bijvoorbeeld op het vlak van regelingen en toeslagen. “De checks kunnen worden gebruikt door de inwoners zelf, maar ook door de lokale professional of vrijwilliger die de inwoner wil helpen. Omdat ook bij de lokale professional en vrijwilliger vaak geen overzicht meer is van wat er allemaal mogelijk is.”

Verschillende regelingen, verschillende loketten

Anne begon bij Zorgweb toen de eerste gemeente zich aansloot bij De VoorzieningenWijzer. Dat was de gemeente Assen. Inmiddels hebben zich meer dan 110 gemeentes aangesloten. Deze gemeentes hebben gemiddeld 15 regelingen voor minima. “Die regelingen zijn verdeeld over allerlei verschillende loketten. Met allerlei verschillende normen, bedoeld voor verschillende doelgroepen en met verschillende aanvraagstraten.” Erg ingewikkeld dus. “Als je weinig geld hebt, ben je vaak gewoon aan het overleven en heb je andere dingen aan je hoofd dan uitzoeken van welke voorzieningen je gebruik kunt maken en waar je die kunt aanvragen. Zonder hulp kom je er dan vaak niet uit. Daardoor loop je voorzieningen mis.”

Wat ook lastig is, is dat de websites van gemeentes vaak statisch zijn. “De regeling en de voorwaarden worden beschreven, maar een inwoner moet zelf uitrekenen of hij in aanmerking komt. En doordat de voorwaarden vaak per regeling verschillen, moet de inwoner dat elke keer opnieuw uitrekenen.” Voor iedere gemeente zijn er lokale afspraken gemaakt, zoals met een formulierenteam, Humanitas of Schuldhulpmaatje. “Zo zorgen we dat iedereen zijn weg weet te vinden in de wereld van regelingen en toeslagen.” En als een inwoner het invullen lastig vindt, dan kan er vanuit de online check hulp gevraagd worden.

De VoorzieningenWijzer heeft per gemeente in kaart gebracht welke regelingen er zijn. “Gemeentes hebben hun eigen minimabeleid wel in beeld, maar ze missen soms ook zelf een deel van het aanbod.” Denk aan regelingen zoals de voedselbank, het Jeugdfonds Sport en Cultuur of Stichting Jarige Job. “Alles bij elkaar gaat het om veel regelingen waar een inwoner gebruik van kan maken.”

Aanvraag versimpelen

Wat voor veel inwoners nog moeilijk is, is het grote aantal aanvraagformulieren. “Praktisch iedere regeling heeft een eigen aanvraagformulier. Als je als inwoner in aanmerking komt voor meerdere regelingen, dan moet je meerdere formulieren invullen. Dit maakt de kans kleiner dat een inwoner ze daadwerkelijk aanvraagt. Het lukt gemeenten op dit moment vaak nog niet om dat proces te versimpelen, bijvoorbeeld door met een gecombineerd aanvraagformulier te werken. Bovendien kent een gemeente niet alle regelingen zelf toe, waardoor ze die aanvraagformulieren helemaal niet kunnen aanpassen.” De VoorzieningenWijzer werkt nu aan 1 aanvraagformulier waarmee een inwoner alle regelingen in 1 keer kan aanvragen. “Wij zorgen er dan voor dat alle aanvragen op de juiste plek belanden.”

Simpeler systeem

Dat ene formulier is al een goede stap. Maar wat de inwoner echt nodig heeft, is een simpeler inkomenssysteem, ofwel een systeem met minder regelingen, duidelijkere regels en minder bureaucratie, zodat iedereen begrijpt wat ze krijgen en waarom. “En niet een wereld van 15 regelingen, waarbij een check nodig is om inzicht te geven.” Als de huidige VoorzieningenWijzer dan niet meer nodig blijkt te zijn, is dat een goed teken. “Wij richten ons dan graag op andere ingewikkelde thema’s.”

Om dat te bereiken is een goede samenwerking nodig tussen de centrale overheid en gemeentes. “Die partijen wijzen vaak naar elkaar. Vanuit de lokale politiek wordt er verwezen naar de landelijke politiek voor aanpassing van landelijke wetgeving en systemen. Maar ook een gemeente zelf kan goede stappen zetten in een simpeler minimabeleid. Denk bijvoorbeeld aan het samenvoegen van regelingen of het hanteren van 1 inkomens- en vermogensnorm voor alle regelingen.

Altijd naast de inwoner staan

Wat bij die systeemwijziging zeker niet vergeten moet worden, is de burger. Dat werd voor Anne opnieuw bevestigd tijdens de Kennisdag Proactieve Dienstverlening. Vooral de ochtendsessie van Onzichtbaar Den Haag had veel impact. 3 ervaringsdeskundigen vertelden hoe ze werden gemangeld door regels en systemen. “De gesprekken van die ochtend bevestigen voor mij dat wij altijd naast de inwoner moeten gaan staan om te vragen: wat heb jij nu nodig om deze wereld te begrijpen?”
Proactief werken is daarbij erg belangrijk. “Persoonlijk contact is essentieel.” Ingewikkeld hoeft dat volgens Anne niet te zijn. “Door in bestaande contactmomenten de juiste vragen te stellen, bereiken we eerder ons doel: iedereen krijgt de regeling waar hij of zij recht op heeft. Een woningcorporatie kan bijvoorbeeld bij de verhuur van een woning bij de huurder aangeven dat ze die een goede start in de nieuwe woning gunnen. En samen met de huurder een check op beschikbare regelingen en toeslagen doorlopen.”

Binnen de AVG-kaders

Tijdens de Kennisdag leerde Anne ook van de workshop van de Regionale Sociale Dienst Kromme Rijn Heuvelrug. Deze dienst ondersteunt inwoners van Zeist en omstreken bij het aanvragen en ontvangen van toeslagen en minimaregelingen. “Het bereiken van mensen blijft moeilijk. De Regionale Sociale Dienst gebruikte een lijst van mensen die in het verleden energietoeslag hadden aangevraagd. Deze mensen werden nu benaderd voor een ander aanbod.” In de workshop kwam de vraag naar voren of het toegestaan was om mensen te benaderen voor een regeling als ze daar vooraf niet expliciet toestemming voor hebben gegeven. De Regionale Sociale Dienst besloot de mensen binnen de kaders van de AVG-wet te benaderen, met groot succes en zonder klachten. “Dat omarm ik helemaal. Je moet niet wachten tot mensen ook een 15e regeling bij je komen vragen. De AVG is belangrijk, benadrukt Anne, en die wordt gewoon gevolgd. “Ze gebruiken gegevens die inwoners al gedeeld hebben, nu ook om proactief andere hulp aan te bieden.”

Wat Anne ook mee wil geven: maak het proactief helpen van de burger niet te spannend. “Als je iemand wil helpen en je ziet daar kansen voor, kijk dan hoe je je een eerdere ervaring die positief was voor jullie en voor de inwoner nog een keer kunt toepassen op een ander vraagstuk. Denk eens buiten de gebaande paden, en ga gewoon door.”