Zo organiseer je zelf een taalstrijd in jouw organisatie of regio (Direct Duidelijk Tour)

In dit webinar ging presentator Sanne Boswinkel in gesprek met Dominique Simhoffer (projectleider Direct Duidelijk bij de gemeente Utrecht) en Saskia (schrijfcoach en coördinator Helder!Zaans)

Verslag webinar

Een taalstrijd is een wedstrijd tussen ambtenaren, bestuurders en inwoners. Wie schrijft er het duidelijkst? Wie maakt van ingewikkelde formuleringen de duidelijkste zinnen? Het beste team wint een leuke prijs.

Organiseer je een taalstrijd zomaar, voor de gezelligheid? Nee. Hoewel zo’n middag of avond vol plezier en vermaak is, doe je dit voor een ander doel: aandacht voor duidelijke taal. En met die aandacht draag je bij aan het hogere doel: communicatie die voor iedereen begrijpelijk is.

De taalstrijd is een effectieve manier om aandacht voor elkaar te krijgen. Ook voor kleine organisaties en zelfs binnen teams of afdelingen.

Op een leuke en luchtige manier aandacht vragen voor duidelijke taal

Dominique organiseerde in 2016 voor het eerst een taalstrijd, samen met haar collega’s van de gemeente Utrecht. Dominique: “De taalstrijd is een wedstrijd tussen ambtenaren, mensen vanuit de gemeenteraad en inwoners. Het is inmiddels echt een evenement geworden met een avondvullend programma. Denk aan publiek en een bandje dat de taalstrijd ondersteunt met muziek. Ook zijn er lekkere gebakjes met teksten erop. De deelnemers zijn bloedfanatiek en lopen zelfs met teamshirts rond met B1-teksten erop!”

Maar uiteraard is de insteek heel serieus, namelijk aandacht vragen voor duidelijke taal. Het programma bestaat uit het herschrijven van lastige teksten die volstaan met jargon. Er zijn punten te verdienen en de avond wordt altijd feestelijk afgesloten met muziek en een borrel.

Ook Saskia heeft inmiddels ervaring met de organisatie van een taalstrijd. Saskia: “We wilden op een leuke, luchtige manier aandacht vragen voor duidelijke taal binnen de gemeente Zaanstad. Dit deden we op een feestelijke én speelse manier door een taalstrijd te organiseren. Er ontstond een heuse ‘battle’ (strijd) tussen ambtenaren, leidinggevenden en taalcoaches van inwoners.”

En het resultaat mag er volgens Saskia zijn. Ze noemt als voorbeeld: “We krijgen als gemeente een nieuwe website. En we merken nu al dat collega’s zeggen dat we écht moeten zorgen dat alle teksten op de website begrijpelijk zijn voor iedereen. Dan merk je dat het doel van de taalstrijd echt is blijven hangen.”

Stap voor stap beginnen

Volgens Saskia en Dominique is het belangrijk om je te realiseren dat aandacht voor duidelijke taal een proces is dat nooit stopt. Het organiseren van een taalstrijd is daar een onderdeel van. Dit hoeft niet altijd heel groots te zijn, maar kan ook op een kleinere manier georganiseerd worden.

Dominique: “Na het verzamelen van een groepje ‘enthousiastelingen’ deden we een oproep op intranet. Iedereen binnen de gemeente kon zich aanmelden als team. Dat liep allemaal heel goed én het was snel vol, dus er was wel echt animo voor.”

Het selecteren van kandidaten kan volgens de experts ook vrij ingevuld worden. Bij de gemeente Utrecht kozen ze om teams van 6 tegen elkaar te laten strijden. Ieder met 2 reservekandidaten. Kies bijvoorbeeld een team van ambtenaren, een team van inwoners en een team van raadsleden.

Samenwerkingen zoeken

Saskia en haar collega’s zochten samenwerkingen om de taalstrijd nog meer onder de aandacht te brengen. Bijvoorbeeld met de bibliotheek van Zaandam. Saskia vertelt: “In de bibliotheek vind je een balie waar mensen gedurende het hele jaar ingewikkelde brieven kunnen inleveren. Daar wordt gekeken naar de brieven en vervolgens krijgen mensen hulp bij het vertalen ervan. Het leuke is dat er ook een team van taalcoaches bij betrokken is. Dat zijn ‘gewoon’ mensen uit de stad die het leuk vinden om anderen te helpen met ingewikkelde brieven. De taalcoaches waren een onderdeel van ons ‘team publiek’.”

Waar een wedstijd is, moet natuurlijk ook een jury zijn. Ook dit is naar wens in te vullen. De gemeente Utrecht koos voor een jury van specialisten. Dominique: “Onze jury varieert ieder jaar. De algemeen directeur van onze gemeente zat er altijd in, als afspiegeling van onze gemeente. We hebben ook journalisten gehad en docenten die schrijftrainingen geven.”

In Zaanstad deden ze het anders. Saskia: “We kozen bewust voor een jury bestaande uit gebruikers. Met de insteek dat juist zij de moeilijke zinnen moeten snappen. Denk aan een dame uit Somalië die de Nederlandse taal wel beheerst, maar het is niet haar moedertaal. Ook hadden we een jurylid vanuit het wijkteam. Zij helpt mensen met het begrijpen en schrijven van brieven. Daarnaast was er ook een jurylid vanuit de stichting Lezen en Schrijven aanwezig. Uiteraard is het ontzettend leuk om een feestelijke dag rondom een taalstrijd te organiseren. Bedenk daarom ook van tevoren een leuke prijs voor de winnaars.”

De resultaten van een taalstrijd

Dat een taalstrijd ‘ontzettend leuk’ is, daar zijn beiden het over eens. Maar het gaat natuurlijk ook om het resultaat. Een taalstrijd:

• brengt op een speelse manieren een serieus onderwerp onder de aandacht. Veel overheidsteksten zijn nog te onduidelijk
• zet duidelijke overheidscommunicatie (weer) op de agenda, bijvoorbeeld bij raadsleden, college, managementteam
• laat de stem van jouw doelgroep horen binnen je organisatie
• maakt de noodzaak voor duidelijke communicatie duidelijk
• vergroot de bewustwording om duidelijk te communiceren

De tips van Saskia en Dominique op een rijtje:

• Doe het samen met anderen.
• Begin met een klein team van mensen die enthousiast zijn en mee willen doen.
• Vul het programma van de taalstrijd in op de manier die bij jouw organisatie past. Je kan het zo groot of juist klein maken als je wil.
• Doe oproepen, zowel intern als extern. Bijvoorbeeld: stuur jouw lastige brief of zin in en meld je aan voor de taalstrijd.
• Bepaal welke teams tegen elkaar gaan strijden en betrek inwoners erbij.
• Inwoners bereik je door oproepen te doen via sociale media, via bibliotheken of het taalhuis
• Bedenk wie er in de jury plaatsneemt. Zijn dat bijvoorbeeld specialisten of richt je je juist op de gebruikers?
• Zoek naar samenwerkingen om zoveel mogelijk mensen te bereiken. Denk aan bibliotheken, taalhuizen of wijkteams.

Ook een taalstrijd organiseren?

Lees hier alles over het organiseren van een taalstrijd.

Handige links die gedeeld zijn tijdens het webinar en in de chat:

Om te lezen:

• De 5 onbegrijpelijke zinnen van de Landelijke Taalstrijd, de herschrijvingen en het oordeel van de jury 
• Bekijk de Optimaal Digitaal-tip: Betrek belangenbehartigers en de doelgroep zelf
• Bekijk het boek ‘Direct geleerd, duidelijk gedaan’
• Bekijk het voorbeeld van de spelregels van de Landelijke Taalstrijd
• Lees het blogartikel over de gemeente Zaanstad die hun eigen taalstrijd organiseerde
• Bekijk het scoreformulier dat gebruikt werd tijdens de Landelijke Taalstrijd

Om te bekijken:

• Video: winnares van de Landelijke Taalstrijd Brigitte Johnston was te gast bij radioprogramma de Taalstaat 
• Bekijk de app: Leessimpel
• Bekijk de video over de ‘Haagse Taalstrijd’
• Bekijk de video over de Taalstrijd van de gemeente Enschede
• Bekijk de video over de ’taalbattle’ van de gemeente Utrecht

Om te luisteren:

• Beluister de podcast: ‘Direct geleerd, duidelijk gedaan’