Leer alles over de nieuwe internationale standaard voor heldere taal (Direct Duidelijk Tour)

In dit webinar ging presentator Lodewijk van Noort in gesprek met:

• Silke Polhuijs (schrijftrainer)
• Marina de Horn (adviseur toegankelijke dienstverlening en taal)

Alles over de ISO-standaard

Sinds kort bestaat er een ISO-standaard voor heldere taal. De Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) keurde in juni 2023 de eerste internationale standaard voor heldere taal goed. Deze nieuwe standaard helpt schriftelijke taal begrijpelijk te maken en bevordert gelijkheid en toegankelijkheid van informatie voor iedereen.  

Wat houdt deze standaard in voor ons in Nederland? Wat kun jij ermee als communicatieprofessional? En, is het zaligmakend of is er meer nodig om duidelijk te communiceren? Daar spraken we over tijdens de Direct Duidelijk Tour.

Wat zijn ISO-standaarden eigenlijk?

3 Internationale organisaties (PLAIN, Clarity en Center for Plain Language) besloten de handen ineen te slaan en te werken aan een internationale standaard. Daarvoor richtten ze de IPLF op: The International Plain Language Federation.

ISO-standaarden zijn wereldwijde regels voor verschillende dingen. Je kent het misschien van normen voor producten en werkmethoden. Deze normen helpen om overal ter wereld dezelfde standaarden te hebben, zodat bedrijven beter kunnen samenwerken en geld kunnen besparen. Ze worden gemaakt met hulp van experts (technische commissies, projectcommissies) en landen beoordelen ze voordat ze officiële regels worden. Er is een verschil tussen een norm en een standaard. Normen kunnen gecertificeerd worden. Standaarden niet.

Het doel is om duidelijkheid te bieden en de noodzaak voor land-specifieke regels te verminderen. Dit helpt om dingen efficiënter te maken en vertrouwen op te bouwen. De standaard geldt voor alle talen. Wat wel belangrijk is, de standaard is geschreven in het Nederlands en Frans en is nog niet in het Nederlands beschikbaar. De ISO-standaard is een betaalde standaard. Je koopt een licentie. Er is  een gratis preview beschikbaar.

Begrippen in de ISO-standaard

In de ISO-standaard zijn de begrippen waar het in deze definitie om draait de basisprincipes:

• Principe 1: Lezers krijgen wat ze nodig hebben (relevant).
• Principe 2: Lezers kunnen gemakkelijk vinden wat ze nodig hebben (vindbaar).
• Principe 3: Lezers kunnen gemakkelijk begrijpen wat ze vinden (begrijpelijk).
• Principe 4: Lezers kunnen de informatie gemakkelijk gebruiken (bruikbaar).

Basisbegrippen van de ISO-standaard in een afbeelding uitgelegd.

De ISO-standaard in de praktijk gebruiken

1 van de punten uit de ISO-standaard is ‘lezers krijgen wat ze nodig hebben’. Maar hoe pas je dit nu zelf toe? Volgens Silke is het een stap die we vaak overslaan. “We denken vaak, ik ga gewoon beginnen met schrijven. Maar in de ISO-standaard staat dat het goed is om te bedenken voor wie je schrijft en in welke context je het leest. Dus dat je niet zomaar gaat typen en verzenden. Maak van tevoren een plannetje en stem af wie je lezer is. Natuurlijk is het ideaal om eerst onderzoek te doen, maar niet iedereen doet dat of wil dat doen. We hebben het vaak over testen achteraf, dat is heel goed. Toch kan je ook al van tevoren onderzoeken ‘wat willen de mensen weten en waar kunnen ze het meeste aan hebben?’.”

In de ISO-standaard staan een aantal stappen en een aantal vragen benoemd, om tot een goede beslissing te komen. Er staat niet hoe je het moet doen, maar er staan vooral vragen om over na te denken.

Alle tips om een tekst duidelijk te maken op een rijtje:

• Doe van tevoren onderzoek bij je doelgroep
• Gebruik kopjes (tussentitels)
• Gebruik opsommingen
• Kies bekende woorden
• Schrijf in korte zinnen
• Schrijf duidelijke zinnen
• Evalueer met de doelgroep, test teksten
• Evalueer ook met collega’s, lees elkaars teksten

Handige links die gedeeld zijn tijdens het webinar en in de chat:

Om te lezen

• Lees meer over de ISO-standaard
• Bekijk de gratis versie van de ISO-standaard
• 3 vragen aan 1 van de makers van de ISO-standaard
• Lees de blog van Marina de Horn over teksten op B1-niveau

Om te bekijken

• Bekijk het webinar over de zin en onzin van B1-taalniveau
• Bekijk de video over de escapekoffer laaggeletterdheid
• Bekijk het webinar Testen, testen en nog eens testen

Om te beluisteren

• Beluister de podcast ‘Direct geleerd, duidelijk gedaan’

Ken je de Toolkit Taal al?

Werk je aan dienstverlening en communicatie bij de overheid? En heb je teksten of beeldcommunicatie die getest en herbruikbaar zijn voor andere overheidsorganisaties? Dan is de Toolkit Taal interessant voor jou. Om te gebruiken én te helpen verrijken. Bekijk de Toolkit Taal hier.