Trots om de Kuifje van UX-design te zijn 

Kuifje. Voor Edo-Jan Meijer is de stripheld een inspiratiebron. Maar zelf is hij ook een Kuifje. Net als de fictieve verslaggever laat Edo-Jan zien dat je de dingen naar je hand kunt zetten als je maar wilt. En met de juiste mensen samenwerkt. Zo heeft Edo-Jan ervoor gezorgd dat er een kwaliteitskeurmerk voor UX designers is: de KWIV-profielen UX-design.

Net als Kuifje laat Edo-Jan zich niet stoppen. Sterker nog, als iets niet kan, zorgt hij ervoor dat het wel kan. Dat was zo toen hij op zijn 27e MS kreeg. Tijdens de Conferentie 2023 van Gebruiker Centraal inspireerde hij de gasten met zijn verhaal. En nu heeft hij voor zijn UX-collega’s gezorgd voor KWIV-profielen.

Edo-Jan legt uit: “KWIV staat voor Kwaliteitsraamwerk Informatievoorziening. Het is een kwaliteitskeurmerk voor alle beroepen die met informatievoorziening binnen de Nederlandse overheid te maken hebben. De bedoeling van KWIV is dat als jij werkt bij de Nederlandse overheid, dat je dan gaat kijken bij welk profiel je het beste aansluit. En natuurlijk welke competenties je nodig hebt en welke trainingen hiervoor geschikt zijn om dit te verbeteren.””

Het begon bij de politie

Zijn nieuwe avontuur begon met een vraag van zijn huidige werkgever, de politie. Hoe kon het landelijke KWIV-raamwerk bijdragen aan het verstevigen van het UX-vakgebied? Eerst onderzocht Edo-Jan wat een KWIV-profiel nou eigenlijk was. “Ik had er eerlijk gezegd nog nooit van gehoord. Ik kom uit de commercie. Daar had ik niet eerder met dit soort dingen te maken.”

Bouwstenen vanuit de kern

Vervolgens verliep het zoals zoveel avonturen van Edo-Jan: “Ik loop ergens tegenaan waarvan de meeste mensen zullen zeggen: ‘ja, maar dit kan niet.’ Dan begint het voor mij juist interessant te worden. Ik denk dan verder, ga alles analyseren tot onder het fundament en zoek van daaruit een andere weg. Vanuit de kern zie ik dan de bouwstenen. Daarmee kan ik iets nieuws opbouwen.

Daarna zet ik mijn oplossing in een duidelijk verhaal en test deze met veel mensen, zodat de oplossing zich vanzelf verspreidt in een groot netwerk. Daarmee hoop ik dat het veel mensen inspireert. Nou ja, wat Kuifje eigenlijk ook doet in al zijn boeken.”

Op basis van Europese competenties

De UX-profielen ontwikkelde Edo-Jan op basis van de competenties van het Europese Competence Framework (e-CF), de Economic and Financial Committee van de Europese Unie. “Dit netwerk is opgezet om het beleid van de verschillende leden meer op elkaar af te laten stemmen.”

Nadat de politie intern te spreken was over de profielen, maakte Edo-Jan een rondje langs verschillende ministeries, overheidsinstanties als het UWV, en commerciële consultancy partijen. Die zagen allemaal het nut van de profielen in. Via het ministerie van BZK en het programma i-vakmanschap zijn de profielen uiteindelijk officieel gemaakt.

Kwaliteitskeurmerk

Aan de KWIV-profielen en de competenties (e-CF) was veel behoefte, weet Edo-Jan uit ervaring. “Als je als UX designer bij de overheid ging werken, dan was het altijd moeilijk om jou te plaatsen. Omdat er geen profielen waren voor UX. Dus werd alles rond UX geschaard onder bijvoorbeeld business analyse, functioneel beheer of applicatieontwikkeling. Maar dat voldeed helemaal niet. Het was zoeken naar waar deze persoon onder zou vallen. Met deze KWIV-profielen is het voor eens en altijd duidelijk. Door deze profielen wordt het UX-vakgebied erkend binnen de Nederlandse overheid.”

Drijvende kracht

Hij was dan ook heel blij dat hij begin januari gebeld werd door Monique Hopman, beleidsmedewerker i-Vakmanschap CIO Rijk (Ministerie BZK). Zij liet hem weten dat de KWIV-profielen UX design nu officieel opgenomen zijn in het KWIV-raamwerk. Dat betekent dat de competenties en de bijbehorende functies van de 3 subprofielen Service Design, User Interface Design en UX Research nu officieel zijn vastgelegd (zie kader). Vooral dankzij Edo-Jan, die de drijvende kracht is van deze profielen. “Daar ben ik super-trots op.”

Bestaansrecht

“Nu is officieel vastgelegd dat UX design als vakgebied bestaansrecht heeft binnen de Nederlandse overheid en welke generieke informatievoorziening-competenties daarbij horen.” In de nabije toekomst worden ook de leerlijnen vastgelegd. “Ik kan me voorstellen dat hogescholen de KWIV-profielen gaan gebruiken in hun lesmethodes. De kans dat leerlingen uiteindelijk bij de overheid komen te werken is groot.”

Feest van herkenning

1 van de voordelen van de KWIV-profielen is wat Edo-Jan een feest van herkenning noemt. Door deze profielen kunnen UX designers makkelijker in contact komen met overheidscollega’s die vallen onder hetzelfde profiel en tegen dezelfde dingen aanlopen. “Ze hebben nu bijvoorbeeld duidelijkheid over aan welke competenties een UX-designer moet voldoen. En ook over welke andere IV-profielen overlappen met UX, zoals Architectuur, Business Analyse of Functioneel Beheer. Door de KWIV-profielen kunnen we als UX-collega’s elkaar beter helpen.”

Verschillen met commercie

De ontwikkeling van de KWIV-profielen ging stapje voor stapje (zie kader). “Ik kom bij de commercie vandaan. Daar gaan trajecten veel sneller. Maar daar heb je ook niet met zoveel schijven te maken. Daardoor duurt het bij de overheid wat langer. Al vind ik eerlijk gezegd de 1,5 jaar nog wel meevallen.”

Tijdens dit proces ervaarde Edo-Jan een groot verschil met de commercie. Een verschil waar hij wel blij mee is: “De overheidsorganisaties zijn onderling geen concurrenten. Alle overheden zijn bereid om hun informatie te delen. We hebben allemaal een eed afgelegd. Als ambtenaar werk je in het algemeen belang voor onze samenleving. We willen allemaal bijdragen aan een open overheid. Het KWIV-raamwerk is een prachtig instrument. We worden er alleen maar beter van. En dus voor alle gebruikers in Nederland ook. Dat is precies wat we met z’n allen voor ogen hebben.”

Bovendien is door de KWIV-profielen de kwaliteit van UX-design gewaarborgd. En worden de UX’ers op de juiste manier opgeleid. Ze zijn daardoor toekomstbestendig. Hier profiteert uiteindelijk de gebruiker ook van.

Tijd voor een feestje

Nadat de profielen definitief in het KWIV-raamwerk werden opgenomen, liet Edo-Jan op LinkedIn weten dat het tijd was voor een feestje. Maar hoe moet zo’n feestje er dan uitzien? Edo-Jan refereert naar de Enterprise UX Conferentie die hij samen met verschillende andere UX-experts op 24 november 2023 organiseerde, op initiatief van Maartje van Hardeveld van de NS. In dit evenement kwamen UX Research, Design Systems, CX, trends, cases en visies aan bod. Het evenement was een groot succes.

“Ik kan me voorstellen dat we zoiets ook gaan organiseren, maar dan voor specifiek voor UX binnen overheidsinstanties. Het lijkt me mooi als we allemaal bij elkaar komen en daar inhoudelijk een vakteamdag van maken.” Die dag zal er dan natuurlijk ook veel aandacht zijn voor de KWIV-profielen voor UX-design. Op die profielen proosten we die dag natuurlijk.

Maar ja, zo’n dag moet dan wel georganiseerd gaan worden. Dat is best veel werk. Maar het is wel te doen, denkt Edo-Jan. Hij glimlacht even. Een nieuw Kuifje-avontuur lijkt begonnen.