Overheidscommunicatie zonder internet, hoe ging dat eigenlijk?
Zonder internet, digitale nieuwsbrief én website communiceren met elkaar en inwoners, het is haast niet meer voor te stellen met alle technieken van nu. Toch was dit de situatie in 1946 toen de personeelsvereniging van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ministerie van BZK) werd opgericht. Samen met oud-beleidsmedewerker Els Beumers blikken we terug op communicatie binnen de overheid, toen en nu.
“Alle communicatie ging via de post”
Els Beimers werkte jarenlang als beleidsmedewerker bij het ministerie van BZK en geniet inmiddels van een welverdiend pensioen. Toch heeft zij nog niet alle taken neergelegd, want ze zet zich nog steeds in als secretaris van de personeelsvereniging. Ze vertelt: “Vroeger was er natuurlijk nog geen internet, geen website en zeker geen digitale nieuwsbrief. Alle communicatie ging via de post. Daardoor was de rol van de postkamer en repro-afdeling heel groot. In het speciale personeelsmagazine ‘Het Torentje’ stond veel informatie over alles wat er speelde binnen het ministerie. Denk aan interviews, activiteiten en terugblikken. Helaas is het grootste deel van het archief verloren gegaan in de loop der jaren.”
Op de vraag of er toen al signalen waren dat de inhoud van brieven niet voor iedereen te begrijpen is, vertelt Els: “Misverstanden kunnen altijd ontstaan, dus in die tijd ook. Helder formuleren is nou eenmaal niet iedereen gegeven. Cursussen zoals we nu hebben, werden vroeger nog niet gegeven aan medewerkers van het ministerie. Wel schakelden we elkaar in om tegen te lezen, toch is dat heel anders dan input krijgen van inwoners.”
Ook taal leeft en evalueert
Els merkt op dat ze het opvallend vindt dat het taalgebruik van vroeger nu heel ouderwets overkomt, terwijl er toen heel lang over zo’n tekst werd nagedacht. “Wat wij nu als moderne taal ervaren, zal over 50 jaar ook weer ouderwets zijn”, zegt Els.
Dat taal leeft én evalueert wil Els laten zien met een mooi voorbeeld uit het personeelsmagazine ‘Het Torentje’ uit 1948
“Ons huisorgaan, in welke benaming kennelijk de saamhorigheid tot uitdrukking is gebracht, heeft mijn warme belangstelling. Het vormt het bewijs van een goede geest van samenwerken en samenleven onder hen, die aan Binnenlandse Zaken hun dagelijkse arbeid verrichten. Een bewijs, dat de geest van deze tijd ook binnen de deuren van ons Departement is doorgedrongen. In deze tijd toch, waarin van het personeel oneindig veel meer wordt geëist, dan in het verleden het geval was – al was ook toen de ambtenaar, die tot elf uur ’s morgens zijn krantje las en koffiedronk reeds lang een legendarische figuur – in deze tijd heeft men begrepen, dat die hoge krachtsinspanning slechts kan worden verlangd en verkregen, indien de daarvoor geëiste geestelijke instelling bij ambtenaren wordt geschapen. Noodzakelijk is daartoe een arbeidssfeer welke de bereidheid kweekt om elke dag opnieuw tegen een helaas dikwijls karig toegemeten salaris, de beste krachten ten dienste van de gemene zaak in te zetten.”
Het belang van duidelijk communiceren
Tijdens haar werk als beleidsmedewerker bij het ministerie van BZK schreef Els beleidsnota’s. Els: “Ik heb in die tijd een cursus snellezen gevolgd, net als leergangen beleidskunde en cursus schrijven van notities. Het is een belangrijk aspect van het werk bij alle ministeries, maar niet alleen daar. Het overbrengen van de juiste informatie is uiteraard essentieel, ook voor het aanbieden van activiteiten.”
Nu Els zelf niet meer werkzaam is als beleidsmedewerker, is ze wel actief bezig met de communicatie vanuit de personeelsvereniging. Els: “We zien hoe belangrijk het is om duidelijk te communiceren. Zichtbaarheid van de personeelsvereniging van het ministerie van BZK is belangrijk, wat zeg ik, zelfs van levensbelang. Als wij nieuwe leden willen werven en blije medewerkers willen houden, is goede en duidelijke communicatie nodig. We proberen hier prioriteit aan te geven door ook bestuursleden te werven die verstand hebben van communicatie. Uiteindelijk draait het erom dat medewerkers en leden van elkaar leren tijdens leuke workshops, reizen of rondleidingen.”
Meer over duidelijke taal
Wil je meer weten over duidelijke taal en communicatie? Bekijk dan eens onze agenda van de Direct Duidelijk Tour.