Een Lokale Taalstrijd: de gemeente Zaanstad doet het helemaal zelf
Op 3 november vindt de Landelijke Taalstrijd plaats. In het Hilversumse Gooiland Theater nemen 5 teams het tegen elkaar op. Maar dat is niet alles! In het land gaan 6 gemeentes de taalstrijd met elkaar aan. En dan zijn er nog de gemeentes Den Haag en Zaanstad, die een eigen Lokale Taalstrijd organiseren. Schrijfcoach en coördinator Helder!Zaans Saskia vertelt er graag meer over.
Een jaar geleden was Zaanstad 1 van de 18 gemeentes en organisaties die de Direct Duidelijk Deal ondertekenden. “We vinden het belangrijk om onze intentie om duidelijker te communiceren vast te leggen. Voor onszelf, maar ook voor de mensen die in de gemeente werken en voor de inwoners”, aldus Saskia. “Het was voor ons een stok achter de deur. Werken aan heldere taal is een kwestie van een heel lange adem, zeker in een grote organisatie als de onze.”
Op frisse en speelse manier aandacht
Na het ondertekenen van de Deal kunnen medewerkers nu iedere maand de workshop Helder!Zaans volgen. “Zo maken we helder schrijven nog laagdrempeliger. Maar iedereen heeft het druk. Dan is het best lastig om je het schrijven op B1-niveau eigen te maken. En dan brengt zo’n Taalstrijd in 1 klap op een frisse en speelse manier aandacht aan het onderwerp.”
Voelen wat taal met je doet
Vooral dat de deelnemers tijdens deze strijd actief met de taal bezig zijn, spreekt Saskia aan: “Samen met collega’s en inwoners kun je voelen wat een ingewikkelde zin is en wat een eenvoudige zin is. Mijn ervaring is namelijk dat het een kwestie van voelen is wat taal met je doet. Als je de theorie op je af hoort komen, zegt dat nog niet zoveel. Pas als je zo’n tekst echt gaat voelen en proeven, ervaar je dat zo’n herschreven tekst inderdaad begrijpelijker is.”
Fantastisch organisatieteam
Het was Saskia’s collega Lotte – ook schrijfcoach – die over de Landelijke Taalstrijd hoorde. Zij heeft het initiatief genomen om de Taalstrijd ook bij de gemeente Zaanstad te organiseren. Saskia: “We hebben toen meteen een projectteam opgezet. Nu zijn we met 4 schrijfcoaches hard bezig om de Lokale Taalstrijd te organiseren.” Volgens Saskia is het een fantastisch team. “Iedere week komen we bij elkaar. We overleggen en maken actielijsten. We pakken het gestructureerd aan, anders gaat het niet van de grond komen. En we willen dat het staat als een huis.”
Zaanstad had ervoor kunnen kiezen om mee te liften met de Landelijke Taalstrijd, en via een liveverbinding alles te volgen. Dan hoefden Saskia en haar collega’s alleen mensen te zoeken voor de lokale teams. Ze hadden er ook voor kunnen kiezen om als 1 team het tegen andere gemeentes op te nemen. Maar daar koos Zaanstad niet voor.
Helemaal lokaal
“Aansluiten bij de Landelijke Taalstrijd is superleuk. Maar we willen voorkomen dat de techniek in de weg zou staan bij livestreams bijvoorbeeld. En we wilden de onderdelen binnen onze eigen tijden organiseren. We dachten al snel: laten we het gewoon helemaal lokaal doen, met ons eigen programma, en dit dan goed stroomlijnen.”
En zo heeft Zaanstad op 3 november een eigen Taalstrijd met niet alleen eigen teams, maar ook een eigen presentator, een eigen invulling van het programma en eigen entertainers. Alleen de onbegrijpelijke zinnen die worden herschreven, zijn hetzelfde als bij de Landelijke Taalstrijd.
Taalcoaches, leidinggevenden en ambtenaren
Over de teams. Dat zijn er in Zaanstad 3: taalcoaches van inwoners, leidinggevenden en ambtenaren. Ieder team bestaat uit 7 à 8 leden. Saskia: “De taalcoaches hebben veel contact met ervaringsdeskundigen. Mensen die bijvoorbeeld laaggeletterd waren maar door training nu goed kunnen lezen en schrijven. Daardoor zijn ze heel gevoelig voor heldere taal.” Het team is samengesteld in samenwerking met de openbare bibliotheek.
Het team van leidinggevenden is gevuld na een oproep in de nieuwsbrief van leidinggevenden. En ook de gemeentesecretaris heeft er aandacht aan besteed.
Een oproep op internet heeft een leuk team aan medewerkers opgeleverd.
Adviseur met hart voor heldere taal
Presentator Paulijn is strategisch adviseur bij de gemeente. “1 van onze projectmedewerkers stelde haar voor omdat zij goed kan presenteren en daarbij echt de interactie opzoekt. Ook draagt ze heldere taal een warm hart toe.” Zij zal de ochtend op een speelse manier presenteren. “Ze begint met een korte inleiding: waarom doen we dit. Dan zal ik als schrijfcoach de aanwezigen in 10 minuten meenemen wat heldere taal precies is en wat handvatten geven voor het schrijven op B1-niveau.” Vervolgens leest de presentator rustig de zinnen voor, en gaan de 3 teams beginnen met herschrijven. Daar krijgen ze 30 minuten voor.”
Na dit half uur, is het tijd voor de jury om de zinnen te beoordelen. “De jury bestaat uit 3 deelnemers: iemand van een van de wijkteams, iemand van Stichting Lezen en Schrijven en een inwoner.”
Succesverhaal van ingenieursbureau
Terwijl het juryberaad bezig is, deelt een medewerker van het Ingenieursbureau van Zaanstad het succesverhaal van hun afdeling. “Het Ingenieursbureau gaat heel goed om met heldere taal. Al vanaf het begin vinden ze duidelijk communiceren heel belangrijk. Ze hebben ook trainingen gevolgd van en samenwerking gezocht met de schrijfcoaches. Daardoor is het grootste deel van hun brieven heel begrijpelijk en op B1-niveau.”
Daarna is er een optreden van stadsdichter en spoken-word artiest Lisa van Tongeren. Zij gaat dichten over het belang van duidelijke taal.
Zorgt voor een spurt
Hierna volgt de uitslag. De jury zal per zin het beste team benoemen. Het team dat de meeste zinnen het best heeft herschreven, wint. Saskia denkt dat het heel leuk wordt. “Ik hoop en verwacht dat de Taalstrijd vooral intern voor een groeispurt zorgt in het enthousiast maken voor helder schrijven en communiceren. ”
Publiek is welkom. De wijkteams zijn in ieder geval uitgenodigd. En ook Stichting Lezen en Schrijven wil inwoners meenemen.
Klinkende Taal en roadshow
Na de Taalstrijd volgen er nog meer activiteiten die aanhaken op de ondertekening van de Direct Duidelijk Deal. Saskia: “We gaven altijd al workshops, maar inmiddels bieden we ze iedere maand aan. En we hebben nu meerdere schrijfcoaches die de workshop kunnen geven. We zijn daarnaast nieuwe schrijfcoaches aan het opleiden.”
Maar ook worden hun sociale wijkteams aangehaakt. Die krijgen binnenkort het programma Klinkende Taal tot hun beschikking. Met dit programma kun je heel makkelijk je eigen tekst scannen. “Waarschijnlijk gaan we ook de wijkteams trainen. Zij hebben veel contact met inwoners.”
En zo zijn er nog meer plannen. “We gaan bijvoorbeeld kijken hoe we onze afdelingen op een makkelijke manier kunnen meenemen in onze reis naar duidelijkere taal. Bijvoorbeeld door middel van een roadshow.”
Merken de inwoners al iets?
Er gaat dus van alles nog gebeuren, terwijl er ook al veel gebeurd is. Merkt Saskia al iets bij de inwoners? “Benaderen van inwoners en testen bij inwoners zijn nog niet voldoende aan bod gekomen”, geeft ze toe, “maar dat willen we straks deels in samenwerking met de bibliotheek gaan doen. In onze jaarlijkse algemene enquête richting inwoners staat een vraag over heldere brieven.
Maar die is nog niet zo representatief. Uit een interne evaluatie is wel gebleken dat de brieven beter en eenvoudiger worden. Het gaat alleen heel langzaam. Er werken ruim 1.800 mensen voor de gemeente Zaanstad. En leren schrijven op een ander taalniveau kost gewoon veel tijd en veel oefening.” Bewustwording is hierbij een belangrijke stap. “En daar helpt een Lokale Taalstrijd als deze zeker bij.”