Heb jij op jouw werk wel eens te maken met juridische teksten? Dan weet je dat het best een uitdaging kan zijn om die op een heldere, begrijpelijke manier over te brengen.
Juridische taal is onbegrijpelijk voor de gemiddelde lezer. Juridische teksten bevatten vaak ingewikkelde zinnen en vaktermen. Er zit een groot spanningsveld tussen wat juridisch noodzakelijk is om op te schrijven en het begrip door de lezer. Hoe zorg je dat de lezer de tekst begrijpt? Dat de boodschap overkomt? En dat tegelijkertijd een tekst juridisch gezien nog steeds klopt?
Op deze pagina een overzicht met alles wat je kunt lezen, luisteren en (terug)kijken rondom dit onderwerp.
Lezen
- Hoe schrijf je een duidelijke juridische tekst? In dit artikel delen André Verburg en Geerke van der Bruggen de belangrijkste tips die ze de deelnemers van de trainingen van de Taalunie meegaven voor het schrijven van duidelijke juridische teksten. Het zijn niet zomaar trucjes. Het begint bij inzicht in hoe je zelf schrijft én inzicht in hoe je zelf als lezer een tekst graag ziet.
- Duidelijke juridische taal: stoppen met ingewikkeld schrijven – website van de Direct Duidelijk Tour
- Juriste Chrisla Willems-Heesakkers en raadslid Jeannette Vos zetten zij zich bij de gemeente Eindhoven in om taal helder én begrijpelijk te maken, voor iedereen. – portret van Chrisla en Jeanette op de website van Gebruiker Centraal
- De uitspraak 2.0: de rechtspraak en klare taal – website van De Rechtspraak
- Begrijpelijke taal – Hoe communiceert een jurist duidelijk en doelgericht? – verslag (download) met tips voor een begrijpelijke rechtstaal
- Klare juridische taal: hoe moeilijk kan het zijn? – blog van Anita van den Bosch-de Gier
- Waarom spreken juristen niet gewoon Nederlands? – artikel van Rogier van Dam
- De rechter tussen straattaal en jargon: op weg naar begrijpelijke uitspraken – artikel (download) van André Verburg
- Begrijpelijke taal en juridisch correcte taal samen op één kussen? – artikel (download) van André Verburg
- Zeven zorgen over het streven naar begrijpelijke uitspraken – artikel van Geerke van der Bruggen en Margot Stoové in JBplus
- Het strafvonnis als onderonsje – column (download) van Geerke van der Bruggen in Rechtstreeks
- Klare taal in uitspraken. Meer dan stijl alleen – artikel van Geerke van der Bruggen in Nederlands Juristenblad
- Schuldig tot het tegendeel bewezen is – blog van Geerke van der Bruggen voor het Nederlands Juristenblad
- In de beperking toont zich de meester – artikel van Geerke van der Bruggen in het Nederlands Tijdschrift voor Bestuursrecht
- Begrijpelijk of rechtsgeldig, kan het allebei? – artikel uit Tekstblad (NGB)
- Juridische taal: dat kan makkelijker – Frankwatching
- 3 belangrijke verschillen tussen jip-en-janneketaal en begrijpelijk schrijven – Frankwatching
- 5 argumenten om niet te streven naar tekst op B1-niveau – Frankwatching
- Samenleving vraagt om begrijpelijke juridische taal – website van Advocatenblad
- Balanceren op het koord: juridisch correct of begrijpelijk? – blog van Eric Tiggelaar
- Teksten die juridisch waterdicht én begrijpelijk zijn. Het kan echt! – nieuwsbrief van Loo van Eck
- Juridische hulp toegankelijk voor laaggeletterden: zo helpt Stichting Lezen en Schrijven de medewerkers van DAS bij begrijpelijk communiceren
- Leesbare civiele vonnissen – artikel van Kees Lewin voor het Nederlands Juristenblad
Overzichten
- Overzicht tools, websites, apps en hulpmiddelen voor duidelijke communicatie
- Hoe kun je ervaringsdeskundigen inzetten? Een overzicht
- Tips voor het schrijven van leesbare juridische teksten – Anita van den Bosch-de Gier
- Alternatieven voor ouderwetse en formele woorden – website van Onze Taal
Boekentips
Spreekt het recht tot iedereen? Hoe de functionaliteit van het strafvonnis kan worden vergroot
Een boek van Geerke van der Bruggen, Leonie van Lent, Henk Pander Maat. Zij beantwoorden de vraag: is het wel mogelijk om strafvonnissen begrijpelijker te maken voor een groot publiek, en zo ja, hoe zo’n begrijpelijk strafvonnis er dan uit zou moeten zien.
Heerlijk helder: weg met krommunicatie!
Jan Hautekiet en Ann de Craemer beschrijven in hun boek ‘Heerlijk Helder’ op humoristische wijze het onheldere taalgebruik in verschillende maatschappelijke domeinen.
De taal van mr. Jip van Harten en dr. Janneke Bavelick
In dit boek van mr. Jip van Harten en dr. Janneke Bavelinck lees je alles wat je over B1 moet weten. Je ontdekt wat B1 is en hoe je B1 schrijft. Het boek bevat talloze verhalen uit de praktijk. Over de problemen van onbegrijpelijke taal en over de kracht van B1. Als je dit boek hebt gelezen, weet je hoe je teksten op B1 moet schrijven.
Weg met wollig
Esther van der Voort en Huibert-Jan van Roest werkten jarenlang in de meest wollige omgevingen die je kunt bedenken. Esther was ambtenaar en Huibert-Jan advocaat. Lees hoe het niet moet, en hoe het beter kan.
Maar zo heb ik het geleerd! De waarheid achter 50 taalkwesties
Taalexpert Wouter van Wingerden zocht 50 hete hangijzers tot op de bodem uit én vroeg mensen om hun oordeel. De uitkomst: strenge oordelen (hun hebben), nuance (je kan, zwaar wegen), nieuwe inzichten (reizigers worden verzocht) en verrassingen: hij wilt en de data is komen onstuimig op.
Goed voorbeeld
Verdacht, wat nu? – folder gemaakt door Lieke Beelen, Helen van Laarhoven, Paula van Gemen en Anita van den Bosch-de Gier. Een voorbeeld van duidelijke juridische taal.
Luisteren
- Podcast Wat bedoel je?! – Aflevering #12: Juridisch en tóch helder.
Kan een juridische tekst waterdicht én duidelijk zijn? De gasten in deze aflevering weten het zeker: het kan! Wil je weten hoe dit werkt, luister dan naar het gesprek met Kirstin (communicatieadviseur bij de gemeente Enschede) en Koen de Meulder (rechter bij de rechtbank Midden-Nederland en winnaar van de Klare Taal Bokaal). - Podcast Wat bedoel je?! – Aflevering #3 Hoera! Een juridische tekst!
Sanne Boswinkel, Paula van Gemen en Lodewijk van Noort interviewen Jordy Tschur van Het Juridisch Loket. Over de noodzaak van heldere juridische taal. - Podcast Vet Simpel – Aflevering #4 Juridische taal & begrijpelijkheid: gaat dat samen?
Silke Polhuijs in gesprek met André Verburg (rechter en taaltrainer) over hoe je teksten over wetten en regels eenvoudig houdt.
Kijken
Webinar van de Direct Duidelijk Tour ‘Hoe krijg je juridische teksten direct duidelijk?’
Met Hans Braam (gerechtsjurist bij de rechtbank Amsterdam) en Pauline Alblas-Meijer (schrijfcoach bij de gemeente Utrecht).
Webinar van de Direct Duidelijk Tour ‘Duidelijke juridische taal’
Met André Verburg (rechter, staatsraad en taaltrainer) en Anita van den Bosch-de Gier (jurist en redacteur).
Praktische workshop ‘Heldere juridische taal: durf jij het aan?’
Een workshop van André Verburg en Paula van Gemen over het schrijven van begrijpelijke juridisch teksten. Deze workshop vond plaats tijdens de Gebruiker Centraal-conferentie ‘De menselijke maat: #HoeDan’ in 2021.
Mini-college van André Verburg
Over juridische teksten in begrijpelijke taal.
Gesprek André Verburg en Silke Polhuijs tijdens opening Direct Duidelijk Week
Tijdens de opening van de Direct Duidelijk Week op 10 oktober 2022 was een gesprek tussen André Verburg (rechter, staatsraad en taaltrainer) en Silke Polhuijs (schrijfcoach en -trainer) onderdeel van het programma. Dit gesprek ging over duidelijke taal van juristen en ambtenaren.
Om in jouw organisatie te gebruiken: korte videofragmenten
Korte videofragmenten uit het webinar ‘Hoe krijg je juridische teksten direct duidelijk?’ met mooie, opvallende of interessante uitspraken. Voel je vrij om deze te delen met collega’s, op het intranet, in een interne nieuwsbrief of in een presentatie.